SpaceX’in Ay yüzeyine insan indirmesi planlanan Starship Human Landing System (HLS) projesi ciddi takvim sorunlarıyla gündeme geldi. NASA’nın Artemis 3 görevi için 2027 yılında hazır olması beklenen aracın, yaşanan teknik zorluklar nedeniyle planlanan tarihe yetişme olasılığı giderek zayıflıyor. NASA ve SpaceX cephesinden gelen haberler de bunu doğruluyor.
NASA Güvenlik Danışma Paneli üyesi Paul Hill, SpaceX’in Teksas’taki Starbase tesisinde yaptığı inceleme sonrasında detaylı açıklamalarda bulundu. Hill’e göre program, beklenenden çok daha geride ilerliyor ve birkaç yıl ertelenmesi kuvvetle muhtemel görünüyor. Bunun yanında, bu değerlendirme sadece bir öngörü değil; sahadaki çalışmaların mevcut durumuna dayalı bir uyarı niteliği taşıyor. Öte yandan, bu açıklama SpaceX’in halihazırda yürüttüğü geliştirme sürecine gölge düşürüyor.
SpaceX Starship’in yakıt aktarımı konusundaki sorunlar süreci uzatıyor
Yaşanan gecikmenin merkezinde, yörüngede kriyojenik yakıt aktarımı meselesi bulunuyor. Starship’in Dünya alçak yörüngesinde yeniden yakıt ikmali yapması zorunlu hale geldi çünkü bu olmadan Ay’a ulaşması mümkün değil. Buna rağmen, SpaceX ekibi hâlâ bu sistemi çalışır hale getirecek kalıcı bir çözüm bulamadı. Tüm bunların yanı sıra, motor tasarımlarında süregelen değişiklikler ilerlemenin daha da yavaşlamasına neden oluyor. Ne var ki, bu teknik engeller aşılmadan görevin başarıyla tamamlanması imkânsız görünüyor.
Yakıt ikmali teknolojisinin geliştirilmesi sadece SpaceX için değil, NASA’nın genel Ay programı açısından da kritik bir eşik olarak öne çıkıyor. Buna rağmen, yapılan testlerde henüz istenilen güvenlik seviyesi yakalanamadı. Bunun yanında, motor revizyonlarının ardı arkası kesilmediği için proje takvimi sürekli esnemek zorunda kalıyor. Fakat şirketin deneyimli mühendis ekibi bu sorunları çözmek adına yoğun bir tempoyla çalışmaya devam ediyor. Her şeye rağmen, bu çabanın kısa vadede yeterli olup olmayacağı hâlâ belirsiz.
SpaceX Başkanı Gwynne Shotwell ise bu tabloya rağmen daha umutlu bir yaklaşım sergiledi. Shotwell, yakıt transferi teknolojisinin mühendislerin öngördüğünden daha kolay çözülebileceğini belirtti. Bunun yanı sıra, bu açıklama kamuoyuna moral vermeyi amaçlıyor. Fakat çözüme ne zaman ulaşılacağına dair kesin bir zaman çizelgesi hâlâ paylaşılmadı. Yine de, yönetim sürecin tamamen tıkanmadığını göstermek istiyor.
Bu gecikmeler, sadece ABD’nin Ay’a dönüş planlarını değil aynı zamanda küresel rekabeti de doğrudan etkiliyor. Çin’in geliştirdiği Lanyue isimli Ay aracıyla 2030’a kadar insan indirme planı, uluslararası yarışın ciddiyetini gözler önüne seriyor. Buna rağmen, NASA Artemis 2 görevinin hazırlıklarını aksatmadan sürdürüyor. Bu görev 2026 başlarında dört astronotu Ay’ın etrafına göndermeyi hedefliyor. Bununla birlikte, yüzeye iniş bu görevde planlanmıyor.
Artemis 2’nin ardından Artemis 3 görevinin ertelenmesi ihtimali daha net şekilde gündeme geliyor. Eğer SpaceX teknik sorunları kısa sürede çözemeyecek olursa, Ay yüzeyine iniş tarihi birkaç yıl ileriye kayabilir. Buna ek olarak, Çin’in hazırlıklarını hızla ilerletmesi ABD için ayrı bir baskı yaratıyor. Fakat NASA’nın uzun vadeli planlamaları bu yarışın tek belirleyeni olmayacak. Her ne kadar süreç yavaşlasa da, Ay’a insanlı dönüş hedefi tamamen rafa kaldırılmış değil.
Geçmişte de SpaceX’in hedeflerini tutturmakta zorlandığı biliniyor. 2023 yılında şirket, 2025’in başında yörüngede yakıt ikmali denemesi yapmayı planladığını duyurmuştu. Buna rağmen, bu deneme gerçekleşmedi ve plan ertelendi. Elon Musk ise 2024 içinde yakıtın yeniden kullanılabilirliğini göstereceklerini söylemişti. Buna rağmen, bu vaat de hayata geçirilemedi.
SpaceX’in yaşadığı bu takvim sorunları, Ay’a dönüş yolculuğunda daha gerçekçi planlara ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Her şeye rağmen, şirketin teknoloji geliştirme kapasitesi halen yüksek seviyede bulunuyor. Bunun yanı sıra, NASA’nın Artemis programı da sadece tek bir firmaya bağlı kalmıyor. Bu nedenle, uzay ajansı olası aksaklıklar için alternatif yolları değerlendirmeyi sürdürüyor.
Son insanlı Ay yolculuğu 1972’de Apollo 17 ile gerçekleşmişti. Üzerinden geçen 50 yılı aşkın sürenin ardından, yeniden Ay yüzeyine inmek hem teknik hem de sembolik bir anlam taşıyor. SpaceX’in yaşadığı sorunlar bu hedefin süresini uzatsa da projelerden tamamen vazgeçilmiş değil. Ne var ki, 2027 takvimi artık eskisi kadar gerçekçi görünmüyor.
