Wikimedia Foundation, 2025 yılı verilerine göre Wikipedia sayfa görüntüleme oranlarında yaklaşık %8 oranında düşüş yaşandığını açıkladı. Kurum, bu azalmanın temel nedeninin yapay zekâ destekli arama özetleri ve büyük dil modeli tabanlı sohbet botlarının kullanıcıların bilgiye erişim biçimini değiştirmesi olduğunu belirtiyor.
Marshall Miller’ın kaleme aldığı değerlendirme yazısında, bu eğilimin Wikipedia’nın sadece görünürlüğünü değil, aynı zamanda bilgi üretiminde sürdürülebilirliğini de etkileyebileceği ifade edildi. Miller, doğrudan ziyaretlerin azalmasının gönüllü katkı oranlarını, bağış miktarlarını ve dolaylı biçimde içerik doğruluğunu zayıflatabileceğini söylüyor. Buna rağmen Wikipedia, internet üzerindeki doğrulanabilir ve tarafsız bilgi ekosisteminin en büyük temsilcilerinden biri olmayı sürdürüyor.
Yapılan açıklamaya göre, Wikimedia ekibi son dönemde bot trafiğini daha net biçimde ayırmak için veri analiz sistemlerinde iyileştirmelere gitti. Bu yenileme sonrasında ölçülen gerçek insan trafiği, önceki yıllara göre belirgin biçimde düşük çıktı. Özellikle ABD, Hindistan ve Almanya gibi ülkelerde gözlenen trafik azalışı, yapay zekâ sistemlerinin doğrudan bilgi üretim ve paylaşım sürecine dahil olmasının bir sonucu olarak değerlendiriliyor. Buna ek olarak, arama motorları artık kullanıcıya Wikipedia tabanlı özet bilgileri sunuyor; bu da sitenin doğrudan ziyaret edilme oranını azaltıyor.
Son dönemde yapay zekâ sistemlerinin içerik tarama sıklığı da ciddi biçimde artmış durumda. Wikimedia teknik raporlarında, 2024’ün ikinci yarısından itibaren LLM botlarının kaynak tarama oranının iki katına çıktığı belirtiliyor. Bu botlar, Wikipedia’daki açık verileri tarayarak kendi yanıt modellerini besliyor. Fakat bu süreçte, kullanıcılar doğrudan siteyi ziyaret etmeden bilgiye ulaşmış oluyor. Miller, bu durumu “bilgi zincirinin kendi kaynağını zayıflatması” olarak tanımlıyor.
Wikipedia doğrudan erişim çağrısı yapıyor
Miller, yapay zekâ destekli platformlara yönelik olarak daha açık bir çağrıda bulundu. Ona göre, kullanıcıların bilgiye güvenebilmesi için kaynağın görünür kılınması büyük önem taşıyor. Chatbot veya arama özeti ne kadar gelişmiş olursa olsun, bilgiye doğrudan erişim imkânı ortadan kalktığında kaynakla etkileşim zayıflıyor. Wikimedia, bu nedenle büyük arama motorlarının Wikipedia’ya daha fazla yönlendirme sağlamasını istiyor. Ayrıca, kullanıcıların içerik üretim sürecine yeniden katılabilmeleri için daha şeffaf bağlantı politikaları talep ediliyor.
Tüm bunların yanında, Wikipedia’da geçtiğimiz yaz planlanan yapay zekâ özet sistemi projesinin iptal edilmesi, topluluk içindeki katılım hassasiyetinin bir göstergesi olarak yorumlanıyor. Gönüllü editörler, yapay zekâ tarafından oluşturulan özetlerin içerik bütünlüğünü ve doğruluk dengesini bozabileceğini öne sürmüştü. Proje başlamadan rafa kaldırıldı; böylece Wikipedia’nın insan merkezli düzenleme ilkesi korunmuş oldu.
Wikimedia Foundation, yaşanan düşüşe rağmen geleceğe yönelik bazı teknik ve topluluk temelli önlemleri gündemine alıyor. Bunlar arasında bot trafiğini sınırlamak, gönüllü katkı araçlarını modernize etmek ve genç kullanıcılar için farklı içerik erişim biçimleri geliştirmek bulunuyor. Ek olarak, mobil erişim oranlarını artırmak ve Wikipedia’nın video veya görsel tabanlı içeriklerini sosyal platformlara entegre etmek de gündemde.
Ne var ki, tüm bu girişimlere rağmen yapay zekâ kaynaklı trafik kaybının kısa vadede geri kazanılması beklenmiyor. Wikipedia hâlâ birçok yapay zekâ modelinin temel bilgi kaynağı olmaya devam ediyor; ancak bu durum, uzun vadede paradoksal bir tablo yaratıyor. Yapay zekâlar Wikipedia verilerini kullanarak yanıt üretirken, kullanıcıların siteye doğrudan erişme gereksinimi azalıyor. Böylelikle bilgi kaynağı olarak Wikipedia’nın gönüllü tabanı küçülüyor, doğrulama zinciri zayıflıyor ve içeriğin güncelliği risk altına giriyor.
Buna rağmen, Wikimedia’nın bilgiye erişim ve katılımcı üretim felsefesini koruma konusundaki kararlılığı sürüyor. Kurum, yapay zekânın getirdiği bu dönüşümü bir kayıp değil, yeniden yapılanma fırsatı olarak ele almayı hedefliyor. Geliştirilen yeni ölçüm sistemleri ve açık kaynaklı bot izleme araçları, gelecekteki bilgi paylaşımının daha saydam bir çerçevede şekillenmesine katkı sağlayabilir.
