ABD Başkanı Donald Trump geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamayla Apple ile olan ilişkilerinde yeni bir kırılma noktası oluşturdu. Trump, Amerika dışında üretilen iPhone’lara yüzde 25 oranında vergi uygulanabileceğini duyurmuştu. Bu açıklama sadece teknoloji devini değil, aynı zamanda Beyaz Saray bürokrasisini de hazırlıksız yakaladı. Söz konusu çıkışın ardında yatan sebep ise şaşırtıcı derecede kişisel bir mesele olabilir.
New York Times’ın haberine göre, bu agresif açıklamanın temelinde Apple CEO’su Tim Cook’un Trump’ın Orta Doğu turuna katılmaması yatıyor. Trump’ın BAE, Katar ve Suudi Arabistan’ı kapsayan bu gezisi teknoloji dünyasının önemli isimlerini bir araya getirdi. Nvidia CEO’su Jensen Huang’dan OpenAI CEO’su Sam Altman’a kadar birçok isim, başkanla birlikte poz verdi. Ne var ki, Tim Cook’un bu davete olumsuz yanıt vermesi Trump’ın dikkatinden kaçmadı.
Donald Trump gezi boyunca Apple’a yönelik mesajlar verdi
Trump, Riyad’daki bir konuşmasında Tim Cook’un yokluğunu özellikle vurguladı. Jensen Huang’a dönerek, “Tim Cook burada değil ama sen buradasın,” dedi. Bu sözler, gezi sırasında Trump’ın Apple’a karşı içten içe bir rahatsızlık taşıdığını gösterdi. Katar’daki konuşmasında ise Apple’ın Hindistan’daki üretim faaliyetlerine sert ifadelerle değindi.
Bu konuşmaların ardından birkaç saat geçmeden Trump, sosyal medya üzerinden Apple’a yönelik sert bir uyarı yayınladı. Paylaşımında, ABD’de satılan iPhone’ların yine ABD’de üretilmesi gerektiğini belirtti. Hindistan veya başka ülkelerde üretimin devam etmesi durumunda ise %25 vergi uygulanacağını ifade etti. Trump’ın bu çıkışı, teknik değil kişisel bir hayal kırıklığına dayalı bir mesaj gibi yorumlandı.
Apple, kısa süre önce Çin merkezli üretim zinciri nedeniyle %145’lik bir tarife tehdidinden kıl payı kurtulmuştu. Şimdi ise benzer bir baskıyla, bu kez Hindistan merkezli üretimi hedef alınarak karşı karşıya kalıyor. Trump’ın bu yaklaşımı, ticari bir stratejiden çok bir misilleme hamlesi izlenimi veriyor. Tüm bunların yanında, Apple’ın Hindistan’da üretimi artırması küresel tedarik zinciri planlamasının bir parçasıydı.
Trump, ilk başkanlık döneminde Tim Cook ile nispeten yapıcı bir ilişki sürdürmüştü. Cook, Apple’ı siyasi çatışmaların dışında tutmak için dengeli bir diplomasi izlemişti. Trump’ın davetlerine katılarak, kamuoyunda “teknoloji ile barışık lider” imajını desteklemişti. Fakat bu son gezide sergilenen mesafe, Trump’ın kişisel algısında önemli bir kırılma yaratmış görünüyor.
Tim Cook’un, Trump’ın göreve başlama törenine 1 milyon dolar bağışta bulunduğu daha önce gündeme gelmişti. Bu nedenle Trump’ın beklentilerinin yüksek olduğu tahmin ediliyor. Cook’un Orta Doğu gezisine katılmaması, bu bağlamda kişisel bir hayal kırıklığına dönüşmüş olabilir. Buna rağmen Apple’ın üretim stratejileri açısından Hindistan’a yönelmesi, yalnızca politik tercihlerle açıklanabilecek bir gelişme değil.
Trump’ın kamuoyuna açık şekilde “bir sorunumuz var” ifadesini kullanması, şirketle olan ilişkisinde artık daha az diplomatik davranacağını gösteriyor. Apple cephesinden henüz resmi bir açıklama yapılmasa da, şirketin Hindistan ve Çin gibi ülkelerde üretim kapasitesini artırdığı biliniyor. Öte yandan, bu vergi tehdidinin uygulanıp uygulanmayacağı ise şu an için belirsizliğini koruyor. Yine de mesaj açık: Beyaz Saray’la arasına mesafe koyan şirketler, ekonomik yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
