Bulut Bilişim Nedir? Cloud Computing İle İlgili Kapsamlı Kılavuz

(Bu makale Bulutistan desteğiyle yayınlanan bir tanıtım yazısıdır.)

Günümüzün dijital dönüşüm dünyasında bulut bilişim günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Dosyaları bulut sunucularında depolamaktan hareket halindeyken uygulamalara erişmeye kadar bulut, teknolojiyle etkileşim kurma şeklimizde devrim yarattı.

Peki bulut bilişim tam olarak nedir ve işletmelere ne gibi faydalar sağlar. Bu yazımızda bu soruların cevaplarına ve bulut ile ilgili merak ettiğiniz her şeye detaylı olarak değineceğiz.

Bulut Bilişim Nedir?

Cloud computing yani bulut bilişim, sunucular, depolama, veri tabanları, ağ, yazılım ve analitik gibi bilgi işlem kaynaklarının internet (bulut) üzerinden sunulmasıdır. Bulut bilişim ile kullanıcılar, kendi altyapılarına yatırım yapmak ve bakımını sağlamak zorunda kalmadan bu kaynaklara talep üzerine erişebilirler.

Bulut bilişimin beş temel özelliği vardır:

• Talep üzerine self-servis: Bir tüketici, sunucu süresi ve ağ depolama alanı gibi bilgi işlem yeteneklerini, her bir hizmetin sağlayıcısı ile insan etkileşimi gerektirmeden otomatik olarak gerektiği şekilde tek taraflı olarak sağlayabilir.
• Geniş ağ erişimi: Yetenekler ağ üzerinden kullanılabilir ve cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve kişisel dijital asistanlar tarafından kullanımı teşvik eden standart mekanizmalar aracılığıyla erişilebilir.
• Elastik kaynak havuzu: Bulut bilişim, birden fazla kullanıcıya aynı anda hizmet vermek için depolama, işlem gücü, bellek ve ağ bant genişliği dahil olmak üzere bilgi işlem kaynaklarının bir havuzda toplanmasını sağlar.
• Hızlı esneklik: Bulut bilişim, iş yükü dalgalanmalarına bağlı olarak kaynakları hızlı ve otomatik olarak yukarı veya aşağı ölçeklendirme olanağı sunar. Bu esneklik, kullanıcıların yoğun kullanım dönemlerinde hızlı bir şekilde ek kaynaklar tahsis etmesine ve artık ihtiyaç duyulmadığında bunları serbest bırakmasına olanak tanır.
• Ölçülen hizmet: Bulut bilişim sistemleri, hem sağlayıcı hem de tüketici için şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlamak üzere kaynak kullanımını otomatik olarak izler, kontrol eder ve optimize eder. Bu özellik, kullanıcıların gerçek kaynak tüketimlerine göre faturalandırıldığı kullanım başına ödeme modellerine olanak tanır.

Bulut Bilişimin Avantajları

Bulut bilişim, işletmelere geleneksel BT kaynaklarına (yani sunucular, depolama ortamları, bakım ve BT personeli) yatırım yapmaktan vazgeçme ve bunun yerine çabalarını uygulama geliştirme ve dağıtmaya odaklama imkanı sunmaktadır. Aşağıda, bulut bilişimin işletmeler için bu değişimden kaynaklanan önde gelen avantajlarından birkaçı yer almaktadır:

• Esneklik: Bulut bilişim platformları, işletmelerin küçükten başlayıp ölçeği büyütmelerine olanak tanır. Kaynak esnekliği bulutun en cazip özelliklerinden biridir.
• ‍İyileştirilmiş performans: Bulut bilişimin sunduğu veri güvenliği üzerinde daha fazla kontrol, daha fazla veri uyumluluğu ve düzenli donanım güncellemeleri gibi iyileştirmeler, birçok şirketin günlük olarak uğraştığı kesinti sayısını ve gizlilik tehditlerini önemli ölçüde azaltır.
• Artan güvenilirlik: Bulut sağlayıcıları genellikle depoladıkları verileri birden fazla tesiste saklar. Bu yerleşik yedeklilik, elektrik kesintisi veya başka bir felaket durumunda işletmelere otomatik veri yedekleme ve sorunsuz iş sürekliliği sunar.
• İşletmeyi büyütmek: Birçok işletme için bulut bilişime geçiş, işlerini küresel olarak büyütmek isteyen şirketler için yeni bir fırsatlar dünyasının kapılarını açar. Artık altyapıya herhangi bir yatırım yapmadan uygulama dağıtımları için esnekliklerini ve ölçeklenebilirliklerini büyük ölçüde artırabilirler.
• Erişilebilirlik ve işbirliği: Bulut tabanlı hizmetler, verilere ve uygulamalara her yerden sorunsuz erişim sağlayarak coğrafi olarak dağınık ekipler arasında işbirliğini teşvik eder.
• Ölçeklenebilirlik: Bulut bilişim, kaynakları talebe göre yukarı veya aşağı ölçeklendirme olanağı sunarak işletmelerin önemli ön yatırımlar yapmadan değişen ihtiyaçlara hızla uyum sağlamasına olanak tanır.
• Maliyet tasarrufu: Bulut bilişim, şirket içi altyapı ve bakım ihtiyacını ortadan kaldırarak sermaye giderlerini azaltmaya ve operasyonel maliyetleri optimize etmeye yardımcı olur.

Bulut Bilişimin Dezavantajları

• İnternet Bağlantısına Bağımlılık: Bulut bilişim büyük ölçüde internet bağlantısına dayanır, bu da işletmeleri kesintilere veya kesintilere karşı savunmasız hale getirir.
• Veri Gizliliği ve Güvenlik Endişeleri: Verilerin bulutta depolanması, veri gizliliği, uyumluluk ve potansiyel yetkisiz erişimle ilgili endişeleri artırır.
• Satıcı Kilitlenmesi: Belirli bir bulut sağlayıcısının altyapısına geçmek bağımlılık yaratabilir ve sağlayıcı veya platform değiştirme esnekliğini sınırlayabilir.
• Performans ve Gecikme: Veriler ve uygulamalar uzaktan barındırıldığında gecikme sorunları ortaya çıkabilir ve bu da gerçek zamanlı veya veri yoğun uygulamaların performansını etkileyebilir.

Bulut Bilişim Modellerinin Türleri

Bulut bilişim hizmetleri bir dizi dağıtım ve sahiplik türü altında sağlanabilir. Her müşteri, işletmesinin ihtiyaçlarına bağlı olarak hangi tür bulut bilişim modelinin en uygun olduğuna karar verebilir.

1. Genel Bulut

Genel bulutlar, internet üzerinden sunucu ve depolama gibi bilgi işlem kaynakları sunan üçüncü taraf bulut hizmeti sağlayıcılarına aittir ve bunlar tarafından işletilir. Genel bulutta tüm donanım, yazılım ve diğer destekleyici altyapı bulut sağlayıcısına aittir ve onun tarafından yönetilir. Bir web tarayıcısı kullanarak bu hizmetlere erişir ve hesabınızı yönetirsiniz.

Genel bulut, büyük veri merkezleri müşterilerden çok uzakta bulunabilir ve internet bağlantısı olan herkes tarafından erişilebilir. Müşteriler genellikle yalnızca tükettikleri hizmetler için ödeme yaparlar (örn. CPU döngüleri, depolama).

Temel kaynaklar birçok farklı uygulama sahibine hizmet sağlamak için kullanılırken (çoklu kiracılık olarak bilinir), sağlayıcılar her müşterinin verilerinin ve uygulamalarının diğer tüm müşterilerden tamamen korumalı olmasını sağlar.

Genel bulut teklifleri Hizmet Olarak Altyapı (IaaS), Hizmet Olarak Platform (PaaS) ve Hizmet Olarak Yazılım (SaaS) çözümlerini içerebilir.

2. Özel Bulut

Özel bulut, yalnızca tek bir işletme veya kuruluş tarafından kullanılan bulut bilişim kaynaklarını ifade eder. Özel bulut fiziksel olarak şirketin kendi veri merkezinde bulunabilir. Bazı şirketler özel bulutlarını barındırmaları için üçüncü taraf hizmet sağlayıcılara da ödeme yapar. Özel bulut, hizmetlerin ve altyapının özel bir ağ üzerinde tutulduğu bir buluttur.

Devlet kurumları ve bankalar gibi birçok kuruluş, verilerin üçüncü taraflarca erişilebilir olmasına izin vermeyen harici düzenlemelere tabi tutulur. Bu kuruluşlar için, genel buluttan daha pahalı olsa da, özel bulut en uygun çözüm olabilir.

Özel bulut fiziksel olarak bir şirketin bünyesindeki veri merkezinde bulunabilir veya üçüncü taraf bir tesiste barındırılabilir.

3. Hibrit Bulut

Hibrit bulutlar, verilerin ve uygulamaların aralarında paylaşılmasına olanak tanıyan teknolojiyle birbirine bağlanan genel ve özel bulutları birleştirir. Hibrit bulut, verilerin ve uygulamaların özel ve genel bulutlar arasında hareket etmesine olanak tanıyarak işletmenize daha fazla esneklik ve daha fazla dağıtım seçeneği sunar ve mevcut altyapınızı, güvenliğinizi ve uyumluluğunuzu optimize etmenize yardımcı olur.

Kuruluşların kritik iş yüklerini daha iyi kontrol için kendi özel ortamlarında çalıştırmalarının yanı sıra düzenleyici ve veri egemenliği gereksinimlerine uymalarını sağlar. Aynı zamanda diğer iş yükleri, çeviklik ve ölçeklenebilirlik avantajlarından yararlanmak için genel buluta taşınabilir.

4. Çoklu Bulut

Çoklu bulut dağıtımı, ister genel ister özel bulut olsun, birden fazla bulut sağlayıcısının hizmetlerini kullanmayı içerir. Kuruluşların belirli ihtiyaçları karşılamak için farklı sağlayıcılardan en iyi özellikleri ve teklifleri seçmesine ve birleştirmesine olanak tanır. Çoklu bulut stratejileri daha fazla esneklik, daha az satıcı kilitlenmesi ve gelişmiş esneklik sağlayabilir. Kuruluşlar her bir iş yükü veya uygulama için en uygun bulut sağlayıcısını seçerek performans, maliyet ve işlevselliği optimize edebilir.

Bulut Hizmet Modelleri

Bulut bilişim, farklı ihtiyaçlara hitap eden farklı hizmet modelleri sunar:

• Hizmet Olarak Yazılım (SaaS): SaaS, internet üzerinden sunulan kullanıma hazır yazılım uygulamaları sağlar. Kullanıcılar kurulum, bakım veya altta yatan altyapı hakkında endişelenmeden yazılıma erişebilir ve kullanabilir.
• Hizmet Olarak Platform (PaaS): PaaS, araçlar, çerçeveler ve çalışma zamanı ortamları dahil olmak üzere bir geliştirme platformu sunarak geliştiricilerin altta yatan altyapıyı yönetmeden uygulamaları oluşturmasına, test etmesine ve dağıtmasına olanak tanır.
• Hizmet Olarak Altyapı (IaaS): IaaS, sanal makineler, depolama ve ağlar dahil olmak üzere sanallaştırılmış bilgi işlem kaynakları sağlar. Kullanıcılar uygulamaları, ara yazılımları ve işletim sistemlerini yöneterek daha fazla kontrol ve esnekliğe sahip olurlar.

Bulut Bilişim Mimarileri

1. Merkezi Bulut

Üçüncü taraf bulut sağlayıcıları, işlettikleri ve bakımını yaptıkları veri merkezlerinde bilgi işlem hizmetleri ve depolama alanı sunmaktadır. Bu hizmete olan talep, veri üretimindeki ve buna bağlı olarak depolama ihtiyacındaki hızlı artışa paralel olarak önemli ölçüde artmıştır. Sonuç olarak, veri merkezleri çok sayıda sunucunun bulunduğu devasa komplekslere dönüşmüştür.

2. Edge Bulut

Merkezi bulut birçok bilgi işlem ihtiyacı için iyi bir eşleşme olsa da, giderek artan sayıda uygulama, üzerinde çalıştıkları sunuculara düşük gecikme süresi veya yüksek verim gerektirmektedir. Bu uygulamalar, tutarlı performans ve yanıt sürelerini garanti etmek için kilometrelerce uzakta bulunan merkezi bir buluta güvenemezler.

Bu zorluğun üstesinden gelmek için bazen edge bulut bilişim olarak da bilinen ve hesaplama görevlerinin ağ kenarlarında bulunan, son kullanıcılara ve son cihazlara daha yakın sunuculara yüklenmesine olanak tanıyan yeni bir bulut bilişim modeli ortaya çıkmıştır.

Gecikme süresi ve performans iyileştirilmiş olsa da, uç bilişim genel bulutun ölçeklenebilirliğini, esnekliğini ve kullanım kolaylığını sağlamaz.

3. Dağıtılmış Bulut

En yoğun kaynak kullanan uygulamaların bile dünyanın herhangi bir yerinde sorunsuz bir şekilde dağıtılabildiği ve ölçeklendirilebildiği yeni bir genel bulut modeli ortaya çıkmıştır. Bu bulut modeli, kuruluşların modern iş yüklerini dağıtık veri merkezlerinden oluşan küresel bir ağdan yerel olarak sunmalarını sağlar.

Dağılmış bulutu kullanan kuruluşlar, iş yüklerini her yerde kolayca dağıtabilir, ölçeklendirebilir ve son kullanıcı deneyimini önemli ölçüde iyileştirebilir. Temel altyapı, dünyanın her yerindeki veri merkezlerinin ve yerel bulut sağlayıcılarının birleştirilmesiyle oluşturulur, herhangi bir ek altyapıya gerek yoktur. Tek bir API, uygulama geliştiricilerin küresel ağdaki her veri merkezine erişmesini ve herhangi bir konumda sorunsuz bir bulut deneyimi sunmasını sağlar.

İşletmelerde Bulut Bilişimin Kullanım Alanları

Oyun, yazılım geliştirme, seyahat, video akışı ve çok daha fazlası dahil olmak üzere bulut platformlarını kullanmaktan doğrudan yararlanan bir dizi sektör vardır. Bulut bilişim ile BT’nin karşılaştığı birçok yaygın sorun, minimum yatırımla doğrudan çözülebilir. Aşağıda bulut bilişimin birkaç yaygın örneğini bulabilirsiniz:

• Felaket Kurtarma: Veri kaybı bir şirketi mahvedebilir ve bir kesinti durumunda sağlam bir yedekleme planına sahip olmak iş sürekliliği için çok önemlidir, ancak aynı zamanda çok pahalı olabilir. Bulut bilişim, yeni fiziksel varlıklara yatırım yapmaya gerek kalmadan fiziksel konumlardaki verileri yedeklemek için çok daha uygun maliyetli bir seçenek sunar.
• Veri Analizi: Birçok modern işletme drone filoları, güvenlik kameraları, oyun konsolları ve Nesnelerin İnterneti cihazları gibi uzak cihazlardan üretilen verileri analiz etmek için bulut bilişime güvenmektedir. Bulut bilişim sayesinde işletmeler, yerel ağlarını kullanmalarına gerek kalmadan büyük miktarda veriyi analiz edebilir.
• Uygulama Testi: Bulut ve çoklu bulut ortamları, işletmelerin uygulama geliştirmeye yönelik test ortamlarını barındırmaları için harika seçenekler sunar. Uygulamalar dağıtım için onaylandıktan sonra, güncellemeler uygulama performansı ve yerel ağ bant genişliği üzerinde minimum etki ile bulut üzerinden bireysel iş istasyonlarına kolayca dağıtılabilir.

Bulut Bilişim Uygulamalarına Örnekler

Kullanıcılar ister bireyler, ister küçük işletmeler veya dev şirketler olsun, herkes için bulut bilişim uygulama seçenekleri vardır. Aşağıda bu uygulamalardan birkaçını bulabilirsiniz:

• Bulut Depolama: Dropbox ve Google Drive, dosyaları bulut depolama yoluyla saklamak için iyi bilinen araçlardır. Kullanıcılar, hesaplarına giriş yaptıkları sürece dosyalara herhangi bir cihazdan her yerden erişebilirler. Gmail gibi diğer hizmetler tam olarak depolama tabanlı değildir, ancak bulut aracılığıyla herhangi bir cihazdan bilgilere erişme olanağı sağlarlar.
• Pazarlama için Bulut Bilişim: Pazarlama girişimleri için dünya çapında bir dizi platform kullanılmaktadır. Bunlardan en bilinenleri Marketo, Hubspot ve Adobe Marketing Cloud’dur. Her biri farklı hizmetler sunar, ancak hepsi küresel performansa ilişkin içgörülerle birlikte herhangi bir cihazdan gerçek zamanlı pazarlama verilerine erişme konusunda aynı avantajları paylaşır.
• Eğitim için Bulut Bilişim: Sliderocket, Ratatype ve Google Classroom gibi araçlar öğretmenlerin öğrencilerle bağlantı kurmasını ve ödevleri bir bulut platformu üzerinden paylaşmasını sağlar. Öğrenciler kendi cihazlarındaki dosyalara evlerinin güvenliğinden erişip görebiliyor. Bu platformların faydası Covid-19 pandemisi sırasında hızla artmıştır.
• Sağlık Hizmetleri için Bulut Bilişim: Hastalar evlerinin rahatlığında randevu bilgilerine erişebilir, tele-sağlık ziyaretleri yapabilir ve taramaları planlayabilir. Dell’in Secure Healthcare Cloud ve GE Healthcare gibi platformlar, dünyanın dört bir yanındaki hastalara tıbbi hizmet sağlanmasını kolaylaştırıyor.
• Oyun için Bulut Bilişim: Oyuncular video oyunlarını uzak sunuculardan çalıştırabilir ve doğrudan cihazlarına aktarabilirler. Bulut oyunları ile kullanıcılar dünyanın dört bir yanındaki diğer oyuncularla oynayabilir. Tüm donanım sunucu içinde barındırıldığından, kullanıcı için tek gereksinim sabit bir internet bağlantısıdır.

Sonuç olarak bulut bilişim, geleneksel bilişim modellerine göre çeşitli avantajlar sunarak teknolojiyle etkileşim şeklimizde devrim yaratmıştır. Ölçeklenebilirliği, maliyet etkinliği, esnekliği ve güvenliği ile bulut bilişim, hem işletmeler hem de bireyler için vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Bununla birlikte, dikkate alınması gereken bazı dezavantajları da vardır. Bulut bilişimin avantajlarını ve dezavantajlarını anlamak, bulut teknolojisini işinizde veya kişisel yaşamınızda nasıl kullanacağınız konusunda bilinçli kararlar vermeniz için çok önemlidir.