ABD Başkanı Donald Trump, yapay zekâ alanında tüm ülkeyi kapsayan tek bir düzenleyici yapı oluşturmayı hedefleyen başkanlık kararnamesini imzaladı. Kararname, eyaletlerin yapay zekâya yönelik bağımsız düzenleme yapma kapasitesini sınırlıyor. Beyaz Saray, bu adımı ABD merkezli yapay zekâ şirketleri, AI düzenlemeleri ve federal teknoloji politikası başlıkları altında gerekçelendiriyor. Metin, düzenlemenin hem hukuki hem de mali araçlarla uygulanacağını açık biçimde ortaya koyuyor.
Kararnamede, yapay zekâ şirketlerinin serbest biçimde ürün geliştirmesi temel hedef olarak tanımlanıyor. Metni okurken, burada doğrudan sana anlatılıyormuş hissi oluşuyor. Federal yönetim, karmaşık kuralların inovasyonu yavaşlattığını savunuyor. Buna rağmen, eyaletlerin kendi yasalarıyla bu alanı denetlemesi sorunlu görülüyor. Bu noktada, merkezi kontrol ön plana çıkarılıyor. Beyaz Saray, yapay zekâ yarışında küresel üstünlüğü gerekçe gösteriyor.
Belgenin merkezinde, Yapay Zekâ Davaları Görev Gücü yer alıyor. Bu birimin tek görevi, federal çizgiyle çelişen eyalet yasalarına dava açmak olacak. ABD Adalet Bakanı Pam Bondi, görev gücünü 30 gün içinde kuracak. Birim, düzenli olarak Beyaz Saray’daki yapay zekâ ve kripto politikalarından sorumlu isim David Sacks ile bir araya gelecek. Burada amaç, hukuki süreci doğrudan yürütmek. Böylece eyalet yasaları sürekli gözetim altında kalacak.
Kararname, yalnızca dava mekanizmasıyla sınırlı kalmıyor. Temmuz ayında açıklanan AI Action Plan içeriği de doğrudan metne ekleniyor. Buna göre, “aşırı yük getiren” eyaletler federal fonlara erişimde kısıtlamalarla karşılaşacak. Özellikle 42,5 milyar dolarlık BEAD Programı öne çıkıyor. Bu program, kırsal bölgelerde yüksek hızlı internet altyapısını genişletmeyi amaçlıyor. Ticaret Bakanlığı, fon dağıtımında eyalet yasalarını kriter olarak kullanacak.
Federal yönetim eyalet yapay zekâ yasalarını doğrudan hedef alıyor
Bu noktada sivil toplum kuruluşları hızlı biçimde tepki gösterdi. Demokrasi ve Teknoloji Merkezi Başkanı Alexandra Givens, kararın denetim mekanizmalarını zayıflattığını belirtti. Givens, yapay zekâ sistemlerinin belgelenmiş zararlarının göz ardı edildiğini ifade etti. Açıklamayı okurken, devletin sorumluluğu doğrudan sana anlatılıyormuş gibi ilerliyor. Kurumlara göre, eyaletlerin vatandaşlarını koruma hakkı baskı altına alınıyor. Bunun yanında, kırsal bölgelerdeki internet yatırımları da dolaylı biçimde risk altına giriyor.
Trump yönetimi, eyalet yetkilerini sınırlama girişimini daha önce de gündeme getirmişti. “One Big Beautiful Bill” taslağında, eyalet yapay zekâ düzenlemelerine 10 yıllık moratoryum yer almıştı. Senato, bu maddeyi 99’a karşı 1 oyla tasarıdan çıkardı. Oylama, partiler üstü bir tepkiyi ortaya koydu. Buna rağmen, Beyaz Saray benzer hedefi bu kez başkanlık kararnamesiyle uygulamaya aldı. Hukuki tartışmaların önümüzdeki dönemde artması bekleniyor.
