TikTok ve Avrupa Birliği ilişkileri, reklam şeffaflığı konusunda yaşanan yeni bir gerilimle bir kez daha gündeme geldi. Avrupa Komisyonu, TikTok’un dijital platformlar için belirlenen temel şeffaflık yükümlülüklerini karşılamadığını ifade etti. Özellikle ücretli reklamların kamuya açık biçimde erişilebilir olması gereken bilgilerinin eksik sunulması dikkat çekti. Komisyon, platformun Dijital Hizmetler Yasası’nı (DSA) ihlal edip etmediğini araştırmak üzere resmi bir inceleme başlattı.
TikTok’un sunduğu reklam arşivi, AB yetkilileri tarafından yetersiz bulundu. Söz konusu arşivde reklamların kim tarafından verildiği, hangi kitlelerin hedeflendiği ve tanıtılan ürün ya da hizmetin ne olduğu net biçimde belirtilmiyor. Avrupa Komisyonu’na göre bu eksiklikler, özellikle sahte içeriklerin ve dolandırıcılık girişimlerinin takibini zorlaştırıyor. Bu durum hem kullanıcı güvenliğini hem de demokratik süreçlerin şeffaflığını olumsuz etkiliyor.
Komisyon, dijital platformların kullanıcıya gösterilen her ücretli reklamı kayıt altına alarak erişime açık bir sistemle sunmalarını zorunlu kılıyor. TikTok’un sunduğu sistemde ise verilerin hem eksik hem de tutarsız olduğu değerlendiriliyor. Platformun reklam şeffaflığına dair sunduğu araçlar, AB’nin getirdiği kurallarla uyumsuz kabul edildi. Bu çerçevede, TikTok’un bağlı olduğu ByteDance şirketi hakkında yaptırım süreci başlatıldı.
Avrupa Komisyonu’nun Dijitalden Sorumlu Başkan Yardımcısı Henna Virkkunen, yaptığı açıklamada çevrim içi reklamların kim tarafından finanse edildiği ve nasıl hedeflendiği bilgisinin kamu yararı açısından vazgeçilmez olduğunu vurguladı. Virkkunen, bu bilgilerin, dezenformasyonun önlenmesi, halk sağlığının korunması ve seçim süreçlerinin güvenliğini sağlamada büyük rol oynadığını belirtti. Bu nedenle şeffaflık araçlarının sadece mevcut olması değil, etkin ve anlaşılır biçimde işlemesi gerektiğinin altı çizildi. TikTok’un sunduğu sistem ise bu temel kriterleri karşılamaktan uzak görülüyor.
TikTok, Avrupa Komisyonu’nun değerlendirmelerine katılmıyor
TikTok ise Avrupa Komisyonu’nun değerlendirmelerine açıkça katılmıyor. Şirket sözcüsü, basına yaptığı açıklamada DSA’nın hedeflerini desteklediklerini, reklam şeffaflığı konusunda iyileştirmelere devam ettiklerini ifade etti. Bununla birlikte, Komisyon’un bazı yorumlarını doğru bulmadıklarını ve bu değerlendirmelerin net, kamuya açık kurallar yerine geçici bulgulara dayandığını savundu. TikTok, bu alandaki eleştirilerle ilk kez karşılaşmıyor.
Avrupa’da TikTok’a yönelik düzenleyici baskılar özellikle son iki yılda dikkat çekici biçimde arttı. Platform daha önce de genç kullanıcıların korunması, veri güvenliği ve algoritma şeffaflığı gibi başlıklarda çeşitli eleştirilere maruz kaldı. DSA kapsamındaki bu yeni süreç, TikTok’un Avrupa’daki varlığının çok daha sıkı şekilde denetleneceğini gösteriyor. Bu bağlamda platformun, regülasyonlara uygun hale gelmesi için ciddi yapısal değişiklikler yapması bekleniyor.
DSA kurallarına göre ByteDance, küresel gelirinin yüzde 6’sına kadar para cezası ile karşı karşıya kalabilir. Bu yaptırıma ek olarak şirketin platform üzerindeki uygulamaları daha yakından izlenecek. Süreç boyunca, gerekli görülen düzeltmelerin uygulanıp uygulanmadığı Avrupa Komisyonu tarafından doğrudan kontrol edilecek. Bu durum, TikTok için yalnızca maddi değil, kurumsal itibar açısından da ciddi riskler doğurabilir.
Bununla birlikte, Avrupa Komisyonu’nun uygulamaları sadece TikTok’u değil, diğer tüm büyük çevrim içi platformları da etkiliyor. Meta, Google, X (eski Twitter) gibi platformlar da benzer denetim süreçlerinden geçiyor. Reklam şeffaflığı, dezenformasyonla mücadele ve kullanıcı güvenliği gibi başlıklarda standartların yükseltilmesi tüm sektörü dönüştüren bir etki yaratıyor. Bu yeni çerçeve, platformların Avrupa dijital pazarında faaliyet gösterebilmesi için karşılaması gereken yeni asgari eşiği belirliyor.
