ABD ile Çin arasında uzun süredir devam eden TikTok tartışmalarında yeni bir aşamaya geçildi. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Madrid’de yapılan görüşmelerden sonra tarafların bir çerçeve anlaşmasına vardığını açıkladı. Bu açıklama, sürecin yalnızca ticari değil, siyasi bir boyut kazandığını da gösteriyor. Trump ise Şi Cinping ile yapacağı görüşmede bu konunun gündeme geleceğini belirtti.
Trump yönetiminin yaz aylarında TikTok yasağını üçüncü kez ertelemesi, şirkete zaman kazandırdı. Buna rağmen 17 Eylül’e kadar satışın tamamlanmaması halinde uygulamanın ABD’de yasaklanacağı net bir şekilde ortaya kondu. TikTok’un sahibi ByteDance, bu süreçte ulusal güvenlik endişelerinin odağında kaldı. Bunun yanında Vaşinfton, kullanıcı verilerinin Çin’e aktarılabileceği iddiasını sürekli gündemde tuttu. Tüm bunların sonucunda TikTok üzerindeki baskı artarak devam etti.
TikTok ve ABD’deki akıbeti 2020’den bu yana tartışılıyor
Donald Trump, 2020 yılında yayımladığı başkanlık kararnamesiyle TikTok’u ABD’de yasaklamayı planladı. Ne var ki, federal mahkemeler bu kararın uygulanmasını durdurdu. Daha sonra 2024 yılında kabul edilen PAFACA yasasıyla yabancı kontrolündeki uygulamalara yönelik daha sert kısıtlamalar getirildi. Joe Biden’ın imzasıyla yürürlüğe giren bu yasa, TikTok’un geleceği üzerinde derin etkiler yarattı. Buna rağmen uygulama, geçici ertelemeler sayesinde faaliyetini sürdürdü.
Her şeye rağmen ABD yönetimi, TikTok’u tamamen kapatmak yerine satış yoluyla çözüm aradı. Bu süreçte Oracle ve Microsoft gibi şirketlerin ilgisi öne çıktı. Trump, uygulamanın “çok Amerikan” bir şirket tarafından alınmasına sıcak baktığını söyledi. Bununla birlikte, tarafların ticari ve teknik ayrıntılarda anlaşması kolay olmadı. Dolayısıyla sürecin yalnızca finansal bir müzakere olmadığı ortaya çıktı.
Bunun yanı sıra, ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer anlaşmanın imzalanabilmesi için yeni bir ertelemenin gerekebileceğini dile getirdi. Bu ifade, 17 Eylül tarihinin yine esnetilebileceğini düşündürüyor. Öte yandan, Vaşington’un uygulamanın tamamen kapatılması seçeneğini de masada tuttuğu biliniyor. Dolayısıyla TikTok’un geleceği hâlâ büyük bir belirsizlik içeriyor. Bu belirsizlik, hem kullanıcıları hem de içerik üreticilerini doğrudan etkiliyor.
Uygulamanın geleceği yalnızca satış üzerinden şekillenmeyecek gibi görünüyor. Bunun yanında, veri güvenliği ve algoritma denetimleri de görüşmelerin merkezinde bulunuyor. ABD yönetimi, TikTok’un yalnızca el değiştirmesiyle yetinmek istemiyor. Arka planda çalışan algoritmaların kontrol edilmesi de gündeme geliyor. Bu durum, Çin için stratejik önemdeki bir teknolojinin tartışma konusu haline gelmesine yol açıyor.
Tüm bunların yanında, uzmanlara göre ABD yalnızca güvenlik kaygılarıyla değil aynı zamanda jeopolitik dengelerle de hareket ediyor. TikTok’un gençler üzerindeki etkisi siyasi kararların kamuoyu desteğiyle ilişkisini güçlendiriyor. Bu nedenle uygulamanın geleceği yalnızca bir şirket meselesi olarak değerlendirilmiyor. Çin ile ABD arasındaki teknoloji rekabeti bu tabloyu daha da sertleştiriyor. Dolayısıyla görüşmeler, küresel rekabetin yansıması haline geliyor.
Ne var ki, açıklanan anlaşma yalnızca çerçeve niteliğinde ve kesinlik taşımıyor. İmzaların atılması için daha kapsamlı müzakerelere ihtiyaç bulunuyor. Tarafların karşılıklı taleplerini hangi ölçüde kabul edeceği önümüzdeki günlerde netleşecek. Eğer bu noktada uzlaşı sağlanmazsa yasağın uygulanması yeniden gündeme gelebilir. Bu ihtimal, uygulamanın milyonlarca Amerikalı kullanıcı için erişilemez hale gelmesine neden olabilir.
TikTok’un ABD’de 150 milyonu aşan aktif kullanıcısı bulunuyor. Böyle büyük bir kitle, uygulamanın yasaklanmasından doğrudan etkilenecek. İçerik üreticilerinin gelir modelleri sekteye uğrayacak ve reklam verenlerin alternatif platformlara yönelmesi gerekecek. Buna rağmen, kullanıcıların farklı platformlara kayması ABD’deki sosyal medya dengelerini de değiştirebilir. Bu değişim, hem ekonomik hem de kültürel sonuçlar doğurabilir..
