Rusya’nın medya ve iletişim denetiminden sorumlu federal kurumu Roskomnadzor, popüler sosyal medya uygulaması Snapchat ile Apple’ın görüntülü arama servisi FaceTime’a ülkede erişimi kısıtladı. Bloomberg’in Interfax haber ajansına dayandırdığı haberine göre, bu platformlar “terör eylemlerinin planlanması ve gerçekleştirilmesi ile dolandırıcılık faaliyetlerinde” kullanıldığı gerekçesiyle Rusya tarafından yasak kapsamına alındı.
Söz konusu yasaklamanın teknik olarak VPN kullanımını da kapsayıp kapsamadığı henüz netlik kazanmış değil. Ne var ki, bu adım Rusya’nın son yıllarda yabancı menşeli dijital iletişim araçlarına yönelik kısıtlama politikasının devamı niteliğinde. Özellikle 2022 yılında Ukrayna’ya başlatılan askeri operasyonun ardından sosyal medya platformlarına yönelik kapsamlı yasaklar hayata geçirilmeye başlanmıştı. Aynı yılın mart ayında Facebook ve X (eski adıyla Twitter) erişime kapatılmış, kısa bir süre sonra Instagram da bu listeye eklenmişti.
Rusya, yerli dijital altyapıyı güçlendirmeyi hedefliyor
2024 yılına gelindiğinde, uçtan uca şifreleme özelliğiyle bilinen Signal mesajlaşma uygulaması da yasaklananlar arasına katıldı. 2025 yılının temmuz ayında ise hükümetin WhatsApp’a da benzer bir yasak getirebileceği yönünde açıklamalar yapılmıştı. Böylece Rusya, yabancı menşeli tüm büyük iletişim platformlarına yönelik baskısını sürdürüyor.
Apple ve Snap yetkilileri, konuya ilişkin herhangi bir açıklama yapmazken, uzmanlar bu yasakların sadece bilgi akışını kontrol altında tutmaya yönelik değil, aynı zamanda kullanıcıları Rusya merkezli dijital servisleri tercih etmeye yönlendirmek amacı taşıdığına dikkat çekiyor. Özellikle “MAX” isimli devlet destekli süper uygulama, bu süreçte öne çıkarılan bir alternatif olarak görülüyor. Bu uygulama üzerinden hem mesajlaşma hem bankacılık işlemleri hem de resmi belge yönetimi gibi birçok hizmet bir arada sunuluyor.
Bununla birlikte, The New York Times’ın analizlerine göre, MAX gibi uygulamaların yaygınlaştırılması, hükümetin yurttaşlarını daha etkin biçimde gözetlemesini kolaylaştırabilecek teknolojik altyapıyı da beraberinde getiriyor. Hükümetin dijital egemenliği güçlendirmeye yönelik attığı bu adımlar, bireysel özgürlükler ve ifade alanları üzerinde önemli etkiler yaratıyor.
Tüm bunlara ek olarak, Roskomnadzor’un daha önce popüler oyun platformu Roblox’u “LGBT propagandası” içerdiği iddiasıyla yasaklamış olması, bu tür kısıtlamaların sadece güvenlik ya da sahtecilik gerekçeleriyle sınırlı kalmadığını da gösteriyor. Fakat bu yaklaşım, Rusya’daki dijital haklar savunucuları tarafından eleştirilerek, özgür internet erişiminin sistematik biçimde daraltıldığı yönünde değerlendirmelere neden oluyor.
