OpenAI, uzun süredir üzerinde çalıştığı yeniden yapılandırma planında önemli bir değişikliğe giderek, kâr amacı güden bir modele geçme hedefinden vazgeçti. Şirketin yaptığı açıklamaya göre, mevcut kâr amacı gütmeyen yapı korunacak ve OpenAI’nin ticari faaliyetlerini yürüten alt kuruluş, kamu yararına çalışan bir şirket modeline (Public Benefit Corporation) dönüştürülecek. Bu karar, ABD Delaware ve Kaliforniya eyalet başsavcılıklarının süreci dikkatle incelemesinin ardından geldi. Her iki başsavcılık da OpenAI’nin kâr amacı gütmeyen statüsünü denetleyen kurumlar arasında yer alıyor.
Kararın ardında, son aylarda giderek artan toplumsal baskı ve kurumsal denetimler etkili oldu. Başta bazı sivil toplum kuruluşları olmak üzere, çok sayıda paydaş OpenAI’nin orijinal misyonundan uzaklaşmaması gerektiğini savundu. Özellikle kâr amacı güden bir yapıya geçişin, yapay zekâ çalışmalarında kamu çıkarını geri planda bırakabileceği yönündeki eleştiriler dikkat çekti. Şirketin yönetim kurulu başkanı Bret Taylor, sürecin sonunda alınan kararı kamuoyuna duyurdu.
Taylor tarafından yapılan açıklamada, kâr amacı gütmeyen ana kuruluşun OpenAI üzerindeki denetimini sürdüreceği belirtildi. Böylelikle, kuruluşun başlangıçtaki etik sorumluluk çerçevesi korunmuş olacak. Şirketin mevcut ticari yan kuruluşu ise sınırlı kâr ortaklığı modeliyle değil, kamu yararını gözeten bir tüzel kişilikle faaliyetlerini sürdürecek. Bu yeni yapı, kâr amacı ile kamu yararı arasında denge kurmayı hedefliyor.
OpenAI, yatırımcı ilgisini korurken kamu yararı dengesini kurmak istiyor
CEO Sam Altman, çalışanlara gönderdiği dahili bir notta, mevcut sınırlı kâr yapısının artık yeterli olmadığını dile getirdi. Altman’a göre, bu yapı başlangıçta tek bir güçlü AGI (Yapay Genel Zekâ) girişimi olacağı varsayımına dayanıyordu. Ancak günümüzde çok sayıda önemli oyuncunun bu alanda yer alması, daha esnek bir finansal model ihtiyacını doğurdu. Yeni yapı ile OpenAI’nin uzun vadeli yatırımcı ilgisini sürdürmesi ve misyonunu koruması hedefleniyor.
OpenAI’nin yeniden yapılandırma süreci, geçmişte yaşadığı iç krizlerin de gölgesinde şekillendi. 2023 yılında yaşanan yönetim değişikliği ve CEO Sam Altman’ın kısa süreli görevden alınması, şirketin şeffaflık ilkeleri açısından eleştirilmesine yol açmıştı. Bu olayın ardından, kâr amacı gütmeyen yapının etkisinin zayıfladığı yönünde kamuoyunda bir algı oluşmuştu. Yapılan bu yeni açıklama, bu algının da giderilmesi amacı taşıyor.
Öte yandan, OpenAI’nin bu kararında dış baskıların da belirleyici rol oynadığı görülüyor. Elon Musk’ın şirketin ilkelerine bağlı kalmadığı iddiasıyla açtığı dava, konunun kamuoyunda daha fazla görünür hale gelmesine neden olmuştu. Musk’ın yanı sıra bazı eski çalışanlar da şirketin şeffaflık ve etik sorumluluk ilkesinden uzaklaştığını öne sürmüştü. Delaware ve Kaliforniya başsavcılıklarının yürüttüğü hukuki incelemeler de bu çerçevede anlam kazanıyor.
Yeni kamu yararına şirket modeliyle OpenAI, daha fazla yatırım alma kapasitesine sahip olacak. Microsoft’un şirkete yaptığı büyük ölçekli yatırımların ardından, yatırımcı ilgisinin sürekliliği şirket için büyük önem taşıyor. Microsoft, bugüne kadar OpenAI’ye 13 milyar dolar kaynak sağlamış durumda. OpenAI’nin bu yeni yapısıyla hem yatırımcı güvenini korumak hem de kamuoyu desteğini sürdürmek istediği görülüyor.
Şirketin ürünleri, hâlihazırda dünya genelinde milyonlarca kullanıcıya ulaşıyor. Özellikle ChatGPT ve DALL·E gibi ürünlerle OpenAI, hem bireysel hem de kurumsal kullanıcılarda büyük bir etki yaratmış durumda. Bu ticari başarı, şirketin misyonuna zarar vermeden sürdürülebilir bir yapı kurma ihtiyacını daha da acil hale getirdi. Yeni yapı, bu çerçevede hem kamu çıkarını hem de uzun vadeli büyümeyi hedefliyor.
