1995 yılında Windows işletim sisteminin açılış sesini besteleyen dünyaca ünlü sanatçı Brian Eno, yıllar sonra Microsoft aleyhinde sert bir eleştiride bulundu. Eno, şirketin İsrail hükümetiyle olan teknoloji temelli iş birlikleri nedeniyle uluslararası hukukun ihlaline katkı sunduğunu söyledi. Şirketin Filistin’deki yıkıcı operasyonlara teknoloji sağlayarak şiddeti mümkün kıldığını belirtti. Eno’nun bu açıklaması, teknoloji dünyasında yankı uyandırdı.
Instagram hesabı üzerinden paylaşımda bulunan Eno, Windows 95 projesine zamanında büyük bir hevesle dahil olduğunu ifade etti. O dönem Microsoft ile kurduğu iletişimin yaratıcı ve üretken olduğunu da söyledi. Buna rağmen, aynı şirketin bugün baskı ve yıkımla ilişkilendirilmesinin kendisi için hayal kırıklığı yarattığını dile getirdi. Eno’nun sözleri, kamuoyunda dikkat çeken başka tepkilerin de tetikleyicisi oldu.
Microsoft ve İsrail Savunma Bakanlığı’nın anlaşmaları tepki topluyor
Brian Eno’nun işaret ettiği asıl nokta, Microsoft’un İsrail Savunma Bakanlığı ile yaptığı bulut bilişim ve yapay zekâ sözleşmeleri oldu. Şirket, geçtiğimiz hafta bu sözleşmeleri doğruladı ancak teknolojilerinin sivilleri hedef almak için kullanıldığına dair kanıt bulunmadığını iddia etti. Buna rağmen, İsrail’in Gazze’deki saldırıları nedeniyle birçok insan hakları örgütü ve BM yetkilileri bu ilişkiyi sorguluyor. Microsoft’un bu konudaki söylemleri kamuoyunu ikna etmekten oldukça uzak görünüyor.
Gazze Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı son verilere göre, Ekim 2023’ten bu yana saldırılar sonucunda 52 binden fazla insan hayatını kaybetti. Bazı bağımsız kaynaklar ise bu sayının 100 binin üzerine çıkabileceğini öne sürüyor. Bu veriler, Microsoft’un İsrail’le olan teknoloji iş birliğini daha da tartışmalı hale getiriyor. Teknolojinin savaş alanındaki rolü, yalnızca askeri değil etik soruları da beraberinde getiriyor.
Microsoft çalışanları da bu gelişmeler karşısında sessiz kalmadı. Şirketin kendi personeli tarafından düzenlenen protestolar, yazılım devinin bu ilişkilerinden duyulan rahatsızlığın ne kadar derin olduğunu gösteriyor. Geliştirici konferansında yaşanan olaylar bunun en açık göstergesiydi. CEO Satya Nadella’nın konuşması sırasında sahneye çıkan bir çalışan, Azure teknolojisinin İsrail’in savaş suçlarına hizmet ettiğini haykırdı.
Bununla birlikte, ertesi gün başka bir etkinlikte bu kez kendisini “Filistinli teknoloji çalışanı” olarak tanıtan bir kişi sunumu keserek benzer bir protestoda bulundu. Olaylar bununla da sınırlı kalmadı; üçüncü günde başka bir oturumda sahne yeniden eylemciler tarafından kesintiye uğratıldı. Yaşanan kargaşa sırasında Microsoft’un Walmart ile olan yapay zekâ iş birliğine dair bazı şirket içi mesajları da yanlışlıkla açığa çıktı. Bu olaylar, şirketin sadece dışarıdan değil içeriden de baskı altında olduğunu gösteriyor.
Nisan ayında da benzer bir durum yaşandı. Şirketin 50. yıl dönümünde düzenlenen özel etkinlikte çalışan Ibtihal Aboussad, Microsoft’un Yapay Zekâ Başkanı Mustafa Suleyman’ı “savaş kârı sağlayan” bir yönetici olarak tanımladı. Aynı gün içinde ikinci bir çalışan olan Vaniya Agrawal da başka bir etkinlikte protesto gerçekleştirdi. Her iki çalışan da daha sonra şirketten ayrıldı; biri işten çıkarıldı, diğeri istifasının ardından erkenden görevden alındı.
Bu protestolar, “No Azure for Apartheid” adını taşıyan bir çalışan hareketi tarafından organize ediliyor. Grup, Microsoft’un İsrail hükümetiyle olan tüm sözleşmeleri sonlandırmasını ve kalıcı ateşkesi açık şekilde desteklemesini talep ediyor. Talepler arasında Microsoft’un kamuoyuna açık bir şekilde pozisyon alması da bulunuyor. Şirketten ise şu ana kadar bu yönde bir açıklama gelmiş değil.
Brian Eno ise yalnızca açıklama yapmakla kalmadı, geçmişte Microsoft’tan kazandığı telif gelirlerini Gazze’deki saldırılardan etkilenen insanlara bağışlayacağını duyurdu. Eno, uzun süredir Filistin yanlısı kampanyaları destekleyen bir sanatçı olarak biliniyor.
