Avrupa Birliği’nde teknoloji şirketlerini denetleyen en güçlü otoritelerden biri olan İrlanda Veri Koruma Komisyonu, yeni bir isimle gündeme geldi. Meta bünyesinde uzun yıllar üst düzey kamu politikaları görevlerinde bulunan Niamh Sweeney, komisyonun üçüncü komiseri olarak göreve başladı. Bu gelişme yalnızca İrlanda’da değil, tüm Avrupa’da dikkatleri üzerine çekti. Sweeney’nin geçmişi nedeniyle bu atama, tarafsızlık ve bağımsızlık tartışmalarını da beraberinde getirdi.
Sweeney, Meta bünyesinde altı yıl boyunca görev yaptı ve bu sürede önemli sorumluluklar üstlendi. WhatsApp’ın Avrupa kamu politikaları direktörlüğünü yürütürken, Facebook’un İrlanda kamu politikaları bölümünün de başında bulundu. Böylece teknoloji devinin Avrupa’daki karar alma mekanizmalarına doğrudan katkı sundu. Bu kariyer geçmişi, bugün denetlemesi gereken şirketlerle arasındaki mesafeyi sorgulatıyor. Bunun yanında, kamuoyunun gözü şimdi onun alacağı kararlarda olacak.
Veri koruma kurumunun bağımsızlığı eski Meta yöneticisinin gelişiyle tartışmaya açıldı
Sweeney’nin atanmasıyla birlikte komisyon artık üç komiser tarafından yönetiliyor. Des Hogan ve Dale Sutherland ile birlikte çalışacak olan Sweeney, AB genelinde yürütülen denetimlerde kritik bir rol oynayacak. İrlanda Adalet Bakanı Jim O’Callaghan, artan sorumlulukların bu yapıyı zorunlu kıldığını söyledi. Bu açıklama, görevin yalnızca sembolik olmadığını gösteriyor. Ne var ki, tartışmalar atamanın gölgesinde devam ediyor.
İrlanda’nın teknoloji devlerine yaklaşımı uzun süredir eleştirilerin merkezinde yer alıyor. Düşük vergi oranları, uluslararası şirketler için ülkeyi cazip hale getiriyor. Bunun yanı sıra denetimlerde uygulanan esnek politikalar da İrlanda’yı diğer AB ülkelerinden farklı bir noktaya taşıyor. Tüm bunların yanında, kamuoyunda kurumların bağımsızlığına dair soru işaretleri hiç azalmıyor. Dolayısıyla Sweeney’nin görevi bu açıdan daha da önemli hale geliyor.
Veri Koruma Komisyonu, bugüne kadar milyarlarca dolarlık ceza kararları verdi. Buna rağmen, bu cezaların yalnızca küçük bir kısmı tahsil edildi. Resmî kayıtlara göre kesilen cezaların yaklaşık yüzde 0,6’sı gerçek anlamda toplandı. Bu oran, yaptırımların etkisini tartışmalı hale getiriyor. Bunun yanında, teknoloji şirketlerinin mali güçleri düşünüldüğünde bu cezaların caydırıcılığı da sorgulanıyor.
Meta’nın geçmişte aldığı cezalar bu durumu gözler önüne seriyor. Facebook kullanıcılarını dünya çapında etkileyen veri sızıntısı sonrası şirkete yaklaşık 300 milyon dolarlık ceza kesildi. Bunun yanı sıra kullanıcı şifrelerini düz metin olarak sakladığı ortaya çıkınca, GDPR kapsamında 100 milyon dolarlık ek ceza daha gündeme geldi. Ne var ki, bu cezaların etkisi sınırlı kaldı. Kamuoyunun beklentisi, denetimlerin daha sıkı hale gelmesi yönünde oldu.
Her şeye rağmen, İrlanda Veri Koruma Komisyonu hâlâ AB’nin en güçlü otoritelerinden biri sayılıyor. Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü çerçevesinde pek çok önemli karar bu kurum üzerinden işleniyor. Dolayısıyla Sweeney’nin yeni rolü yalnızca İrlanda ile sınırlı kalmayacak. Tüm Avrupa’daki milyonlarca kullanıcı bu kararların sonuçlarından doğrudan etkilenecek. Bu nedenle atamanın önemi daha net bir şekilde ortaya çıkıyor.
Öte yandan, eski bir Meta yöneticisinin aynı şirketi denetleyecek kurumda görev alması çelişkili yorumlara neden oluyor. Kamuoyunda bu durum, denetimlerin tarafsızlığına gölge düşürebilir düşüncesini doğurdu. Bu bakış açısına göre Sweeney’nin geçmiş kariyeri bir risk unsuru gibi algılanıyor. Fakat bazı çevreler, tecrübelerinin kurumun etkinliğini artırabileceğini savunuyor. İki farklı yorumun karşı karşıya gelmesi tartışmayı daha da büyütüyor.
Bunun yanı sıra, önümüzdeki dönemde yapay zekâ tabanlı hizmetler, kullanıcı verilerinin korunması ve sınır ötesi veri transferleri gündemin ön sıralarında yer alacak. Avrupa Komisyonu da bu alanlarda daha sert düzenlemeler hazırlıyor. Tüm bunların yanında, teknoloji şirketleriyle devlet kurumları arasında yeni gerilimlerin doğması olasılığı yüksek görünüyor. Bu noktada Sweeney’nin alacağı kararlar belirleyici olacak. Süreç şimdiden yakından takip edilmeye başlandı.
