NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu, evrenin gizemlerini çözmeye yönelik gözlemlerine bir yenisini daha ekledi. Yapılan son çalışmalarda, bilim insanları PSR J2322-2650b adlı, şekli limonu andıran sıradışı bir ötegezegen keşfetti. Bu gezegen, elektromanyetik radyasyon yayan küçük ama son derece yoğun bir yıldız olan bir pulsarın yörüngesinde dönüyor. Carnegie Earth and Planets Laboratory’den araştırmacı Peter Gao, bu keşif sonrasında ekip içinde duyulan şaşkınlığı, “Verileri ilk aldığımızda hepimizin tepkisi ‘Bu da ne böyle?’ şeklindeydi. Beklediğimizden tamamen farklıydı,” sözleriyle dile getirdi.
Ötegezegenin etrafında döndüğü pulsar, astronomik olarak “kara dul” sistemleri olarak bilinen çift yıldız yapılarına benzerlik gösteriyor. Bu tür sistemlerde, hızlı dönen bir pulsar, daha küçük bir gök cismiyle birlikte bulunur ve çoğunlukla bu küçük cismi zamanla parçalayarak kütlesini emer. Her ne kadar bu tür ikililer astronomide bilinen bir olgu olsa da, PSR J2322-2650b’nin özellikleri, gezegenin kökenine dair önemli soruları gündeme getiriyor.
James Webb Uzay Teleskobu alışılmadık atmosfer yapısını gözler önüne serdi
James Webb teleskobunun sağladığı veriler, PSR J2322-2650b’nin yalnızca fiziksel formuyla değil, atmosferik bileşimiyle de alışılmışın dışında olduğunu ortaya koyuyor. Ötegezegenin şekli, yörüngesinde bulunduğu pulsarın yoğun yerçekimi etkisiyle belirgin şekilde uzayarak limon formunu almış durumda. Bununla birlikte, gezegenin atmosferinin büyük oranda helyum ve karbon gibi elementlerden oluştuğu tespit edildi. Chicago Üniversitesi’nden baş araştırmacı Michael Zhang, “Normalde bir ötegezegende su, metan ya da karbondioksit gibi moleküller bekleriz. Ancak biz burada moleküler karbonla karşılaştık,” diyerek keşfin beklenenden çok farklı olduğunu vurguladı.
Bilim insanları, bu kadar karbon açısından zengin bir atmosferin nasıl ortaya çıktığını henüz açıklayamıyor. Zhang, gezegenin oluşumuna ilişkin bilinen modellerin bu durumu açıklamakta yetersiz kaldığını belirterek, “Bu kadar fazla karbon içeren bir kompozisyonu elde etmek oldukça zor. Bilinen tüm oluşum senaryolarını dışlıyor gibi görünüyor,” değerlendirmesinde bulundu.
Bunun yanında, ötegezegenin kara dul tipi bir pulsarla yakın etkileşimi, zaman içinde geçirdiği evrimi daha da karmaşık hale getiriyor. Benzer sistemlerdeki gökcisimlerinin genellikle kütle kaybı yaşadığı ve şekilsel deformasyona uğradığı biliniyor. Fakat bu ölçekte ve bu kadar yoğun karbon içeren bir atmosferin varlığı, astrofizik literatüründe oldukça ender bir durum olarak değerlendiriliyor.
Buna ek olarak, PSR J2322-2650b gibi nesnelerin gözlemlenmesi, yıldız evrimi, gezegen dinamikleri ve ekstrem ortam koşullarında oluşabilecek atmosfer yapılarına dair mevcut anlayışların yeniden gözden geçirilmesini gerektiriyor. Webb teleskobunun sağladığı yüksek hassasiyetli veriler, bilim dünyasının daha önce gözlemleyemediği pek çok detayın gün yüzüne çıkmasına imkân tanıyor. Bu tür gözlemler, gelecekte benzer niteliklere sahip diğer ötegezegenlerin keşfi açısından da önemli bir referans noktası oluşturabilir.
