Apple ve TSMC’nin üretim planları, ABD’nin yeni çip vergisinden etkilenmeyecek.
Çarşamba günü Beyaz Saray’da yapılan açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump, ülkeye ithal edilen tüm çip ve yarı iletken ürünlere yüzde 100 oranında gümrük vergisi getirileceğini duyurmuştu. Yeni kararın hemen yürürlüğe girmeyeceği, tarihinin daha sonra netleşeceği belirtildi. Verginin kapsamı oldukça geniş, fakat Trump, ABD’de üretim yapan ya da üretim sözü veren şirketlerin bu uygulamadan muaf tutulacağını söyledi. Apple CEO’su Tim Cook’un da hazır bulunduğu etkinlikte, firmanın toplam 600 milyar doları bulan yerli üretim taahhüdü sayesinde vergiden etkilenmeyeceği anlaşıldı. Böylece Apple’ın yanı sıra TSMC gibi ABD içinde fabrika kurma sürecinde olan üreticiler de geçici olarak korunmuş oldu.
Trump’ın yaptığı açıklamaya göre, üretim taahhüdünde bulunup da bunu yerine getirmeyen firmalar için vergiler daha sonra “birikerek” uygulanacak. Bu durum, özellikle sadece sözel vaatlerle sınırlı kalan şirketleri zorlayacak gibi görünüyor. Apple, bugüne kadar ABD içinde cam, çelik ve ekran bileşenleri gibi farklı alanlarda üretim yaptırdığı için daha avantajlı bir konumda bulunuyor. Cook’un Beyaz Saray’daki etkinlik sırasında yaptığı açıklamada, Kentucky merkezli Corning firmasıyla yapılan iş birliğinin büyütüleceği belirtildi. iPhone ve Apple Watch gibi ürünlerde kullanılan cam parçaların üretimi de bu kapsamda genişletilecek.
TSMC’nin ise Arizona’da inşası süren üretim tesisi bu karar kapsamında önem kazanıyor. Şirket, uzun süredir ABD’de üretim altyapısı kurmak için hazırlıklarını sürdürüyordu. Halihazırda Tayvan merkezli üretim yapan firma, Apple için M3 serisi çipleri üretmeye devam ediyor. ABD yatırımı tamamlandığında, Apple’ın tedarik zincirindeki konumu daha da sağlamlaşacak. Bunun yanı sıra, Samsung ve Intel gibi çip üreticilerinin de benzer şekilde ABD yatırımlarını artırması bekleniyor. Bu yatırımlar, yalnızca vergi muafiyeti değil aynı zamanda CHIPS and Science Act kapsamındaki teşviklerle de destekleniyor.
ABD içinde üretim yapan ya da taahhütte bulunan şirketler yeni vergiden etkilenmeyecek
Vergi kararı, yalnızca Apple ve TSMC’yi değil, Samsung, Intel ve SK Hynix gibi üretim kapasitelerini ABD’ye taşıyan diğer firmaları da ilgilendiriyor. Tüm bu şirketler, Trump yönetiminin bu yeni uygulamasından doğrudan etkilenme potansiyeline sahip. Şu an için muafiyet hakkı kazanabilmek için net yatırım ve üretim planlarının ibraz edilmesi gerekiyor. Özellikle CHIPS and Science Act ile gelen sübvansiyonların, firmaların ABD yatırımlarını hızlandırdığı görülüyor. Fakat bürokratik süreçler, çevre izinleri ve iş gücü bulma gibi konular hâlâ üretim takvimlerini zorlaştıran faktörler arasında.
Trump, daha önce Çin ve Hindistan gibi ülkelere karşı uygulanan ticaret vergilerinde Apple gibi bazı şirketlerin ürünlerini muaf tutmuştu. Yeni kararda ise ürün değil, üretim yeri esas alınarak vergilendirme yapılacak. Bu durum, Apple’ın Tayvan yerine ABD’den çip tedarik etmesi hâlinde hem maliyetleri düşürmesini hem de tedarik güvenliğini artırmasını sağlayabilir. Öte yandan, Trump yönetimi çip ithalatının milli güvenlik ve ekonomik bağımsızlık açısından stratejik bir konu olduğunu da vurguluyor. Vergi kararının net uygulama takvimi henüz açıklanmadı, fakat Beyaz Saray kaynakları bunun Kasım 2025’e kadar netleşeceğini öngörüyor.
