Sosyal medya senelerdir hayatımızda ve artık belirli bir olgunluğa eriştiğini söyleyebiliriz. Facebook ve Twitter gibi sosyal ağlar insanların temel kanalları oldu, rekabet daha çok niş alanlara kaydı. 2012 yılında farklı alanlara odaklanan çeşitli sosyal ağların çıktığını gördük, bunların devamını 2013’te yenilerin getirmesini bekleyebiliriz. Bunun yanı sıra 2012’ye girilirken sosyal medya işiyle uğraşan büyük şirketlerin borsaya açılması durumunda hissedarlarına büyük paralar kazandıracağına dair bir beklenti söz konusuydu. 2013’e girilirken bu beklentiden eser kalmadığını görüyoruz.
Artık belirli bir olgunluğa erişmiş olan sosyal medya 2012’de bazı niş alanlar kazandı. Bunların başında fotoğraf paylaşımı geliyor. Aslında bu alanda uzun zamandan beri Facebook ve Flickr gibi ağların faaliyet gösterdiğini biliyoruz, ancak 2012’de fotoğrafı merkeze koyan çeşitli sosyal ağlar gördük. Bunların en popüleriyse Instagram oldu. Aslında 2010 yılında bir mobil uygulama olarak yola çıkan Instagram 2012’ye gelindiğinde manşetlere çıktı. Bunda hiç şüphesiz Instagram’ın Android uygulamasının çıkışının büyük bir etkisi oldu. Android uygulaması iOS uygulamasını da daha popüler hâle getirdi ve sonuçta Instagram milyonlarca kullanıcıların efektlerle bezenmiş fotoğrafları paylaştığı bir alan hâline geldi. Bu başarı önce Twitter’ın, sonra da Facebook’un ilgisini çekti; sonuçta Instagram sonbahar ayında yaklaşık 750 milyon dolar civarında bir tutar karşılığında Facebook çatısı altına girdi.
Instagram’ın Facebook çatısı altına girmesinin bu sosyal ağı ne yönde değiştireceği uzun zaman tartışıldı. 2012 sonunda Facebook altında Instagram’ın neler yapacağı konusunda bazı tatsız işaretler gördük. Hiç şüphesiz Instagram’ın Facebook ile ilgili planladığı strateji 2013’te tam anlamıyla uygulanacak. Bu strateji sonucunda Instagram Facebook için para eden bir mecra olacak mı, bunu da hep beraber göreceğiz. Ancak Facebook’un önünde zorlu bir yol var. Bir yandan para kazanmaya çalışırken bir yandan da bunu kullanıcıları ürkütmeden yapmalı. Geçen hafta Instagram’ın değişen hizmet koşullarının kopardığı fırsatına Instagram ve Facebook’un bir hayli dikkatli şekilde hareket etmesi gerektiğini gösteriyor.
Instagram’ın içinde bulunduğu durum başkaları için de fırsat olabilir. Yılların fotoğraf paylaşım ağı Flickr, Yahoo’nun başına Marissa Mayer geçtikten sonra iOS uygulamasında kapsamlı bir değişiklik yaptı ve kullanıcılara Instagram’ınkine benzer bir deneyim sunmaya başladı. Flickr’ın sadık kullanıcıları bu değişikliklerden oldukça memnun kalmıştır, ancak bu yeni arayüz ve kullanım tarzı Instagram kullanıcılarını veya yeni kullanıcıları çeker mi, onu da yeni yılda göreceğiz. Benzer şekilde Google’ın 2012’de kendi çatısı altına kattığı Snapseed de bir Instagram alternatifi olarak 2013’te fotoğraf paylaşmayı sevenlerin dikkatini çekmeye çalışacak. Öte yandan Twitter da yıl sonuna doğru iOS ve Android uygulamalarına yaptığı bir güncellemeyle kullanıcıların çeşitli filtrelerle efektlenmiş fotoğrafları paylaşmalarına olanak sağladı, böylelikle Instagram’ın rakiplerinden biri hâline geldi.
Her ne kadar tam anlamıyla bir fotoğraf paylaşım servisi olmasa da, Pinterest de 2012’de hayata geçen ve fotoğraflı paylaşımların ön planda olduğu bir sosyal ağ servisiydi. Bu sosyal ağ kısa sürede bir hayli büyük bir kullanıcı kitlesinin ilgisini çekti ve başlıca sosyal ağların arasına girdi. Pinterest’in yakaladığı bu ivmeyi 2013’te de sürdürüp sürdürmeyeceğini takip edeceğiz. Google+’nın da fotoğraflı paylaşımlar konusunda kullanıcıları bir hayli teşvik edici adımlar attığını söylemek gerek. Özellikle bu yıl içinde güncellenen iOS ve Android uygulamalarında ekranın büyük çoğunluğunu kullanıcıların paylaştığı fotoğraflar kaplıyordu.
Google+ demişken, Google’ın 2011’in ortalarında temelini attığı bu sosyal ağ 2012’de de büyümeye devam etti. Yıl sonuna gelindiğinde yaklaşık 235 milyon civarında aktif kullanıcı sayısına ulaştığı belirtilen Google+ gerçekten hatırı sayılır paylaşımların yapıldığı bir ortam hâline geldi. Google da bu sosyal ağın daha fazla insan tarafından kullanılması için yıl boyunca neredeyse her gün güncelleme yaptı. Video sohbet servisi Hangout geliştirildi, Topluluklar adı verilen yeni bir servis eklendi. Doğal olarak tüm bunlar kullanım sayılarına olumlu yansıdı. Yine de, Google+ insanların gözünde Facebook veya Twitter gibi ana paylaşım olma niteliğini kazanamadı. 2013’te bu yönde bazı gelişmeler olacak mı, izleyeceğiz. Google’ın çalışmalarını 2013’te de aynı hızla sürdürmesini temenni ediyoruz.
Facebook için 2012 yılı oldukça hareketli ve çalkantılı geçti. Bu yıl içinde aktif kullanıcı sayısı 1 milyarı geride bırakan sosyal ağ başta Instagram olmak üzere belli başlı satın almalar gerçekleştirdi. Şirketin borsaya açılmasıysa tarihindeki en önemli olaylardan bir oldu. Mayıs ortalarında gerçekleşen bu halka arz 38 dolar gibi yüksek bir hisse senedi fiyatından gerçekleşti. Facebook’un kendilerine para kazandıracağını düşünen birçok kişi ve kuruluş ilerleyen zamanlarda neredeyse yarıya düşen hisse senedi fiyatıyla hüsrana uğradı. Şirketin hisseleri yıl biterken 25-26 dolar seviyesinde geziniyor. 2013, Facebook’a para yatıranların kayıplarını geri almayı bekleyecekleri bir yıl olacak. Bunun gerçekleşmesi için Facebook’un büyük bir kullanıcı kitlesinin kendisinden yararlandığı mobil ortamdan para kazanmanın yollarını bulması gerekiyor. 2012 yılı Facebook için bunun arayışıyla geçti, 2013 yılı Facebook’un mobil ortamdaki reklam uygulamalarını görmek açısından önemli bir yıl olacak. Bununla birlikte 2013’te sadece mobil değil masaüstü web sitesinde de yepyeni reklam uygulamaları görebiliriz. Bunun dışında Facebook 2013’te de tasarımında değişiklikler yapmayı, bir yandan kullanıcıların deneyimini daha da iyileştirirken bir yandan da reklamlar için potansiyeli daha yüksek yerler açmayı sürdürecek.
2012 Twitter için yükselişin devam ettiği bir yıl oldu. 2011’in sonunda hayata geçirilen kapsamlı tasarım değişiklikleri üzerine ek olarak 2012’de de özellikle Twitter.com üzerindeki deneyimi daha da geliştirecek adımlar atıldı. Bunun dışında sosyal ağın Android ve iOS uygulamaları da deneyim açısından birbirine yaklaştırıldı. Bu çalışmaların güzelim iPad uygulamasının deneyim açısından daha da geriye gitmesi gibi bazı olumsuz etkileri de oldu. Ancak genele bakıldığında Twitter kullanıcılar sitesinde daha fazla tutmaya başladı, uygulamaları daha fazla kullanıcı tarafından kullanılır hâle geldi. Özellikle Cards adı verilen ve kullanıcıların tweet’ler içinde paylaşılan bağlantı, fotoğraf veya videolara dair ön izlemeleri almasını sağlayan özellik Twitter.com’un sayfa gösterimini daha da artırmış olmalı.
Bundan güven alan Twitter yaz biterken üçüncü taraf yazılımcıların kendisi üzerinde çalışacak uygulama ve servisler geliştirmesine olanak sağlayan API kurallarında büyük değişikliklere gitti, kuralları katılaştırdı. Bu durum birçok üçüncü taraf Twitter istemcisinin mağdur olmasına, bazılarının faaliyetlerini sonlandırmasına neden oldu. Yeni API kuralları Twitter’ın kendi uygulamaları dışında pek fazla istemcinin bulunmasını istemediği anlamına geliyor. Bunun dışında sosyal ağ farklı alanlardaki uygulama ve servis girişimlerini daha fazla destekler bir hava içerisinde. 2013’te Twitter’dan farklı bir şekilde yararlanmayı sağlayacak bir girişim görebilir miyiz, yakından takip edeceğiz.
Yukarıda bahsettiğimiz Cards özelliği kullanıcıların Twitter’da daha fazla kalmasına yardımcı olurken bir yandan da bazılarını rahatsız etti. Bunların başında Instagram geliyor. Instagram kullanıcıları, bu sosyal ağda paylaştıkları fotoğrafı Twitter üzerinden de tweetleme imkanına sahip. Tweet’lenen fotoğraflar da Twitter Cards yardımıyla Twitter üzerinden hızlı bir şekilde görülebiliyordu. Ancak Instagram bu ayın ortalarında Cards desteğini bıraktığını duyurdu. Bu, Twitter kullanıcılarının paylaşılan tweet’lerde yer alan Instagram bağlantılarına tıklamaları ve Instagram.com üzerinde açılacak yeni sayfada paylaşılan fotoğrafları görmeleri gerektiği anlamına geliyordu. Bu durum hiç şüphesiz Instagram’ın web sitesinin ziyaretçi sayısını artırmıştır. Belki de atılan bu adım Instagram’ın 2013’te bu sayfalara reklam alma planının bir parçasıdır. Doğru olup olmadığını zamanla göreceğiz.
Sosyal medyanın bir diğer niş kolu olan konum bazlı sosyal ağ servisleri için de 2012 hareketli bir yıl oldu. Foursquare’in kullanıcı sayısı artmaya devam etti, uygulamaları sadece kullanıcıların check-in yaparak birilerine nerede olduklarını duyurdukları bir araç olmaktan çıkıp interaktif şehir rehberi hâline geldi. Bunun dışında mekanlar da müşterilerine fırsatlar sunma konusunda Foursquare’i daha fazla kullandı. 2013’te belki insanlar check-in yapmaktan sıkılabilir, ancak Foursquare’in sosyal bir şehir rehberi olarak varlığını kuvvetli bir şekilde sürdürmeye devam ettiğini görebiliriz. Apple ile Haritalar uygulaması için de bir işbirliği gerçekleştirilmesi kuvvetle muhtemel, bunun Foursquare için olumlu etkileri olacağı gerçek. Ancak Apple’a daha fazla katkıda bulunacağı da ayrı bir gerçek.
2013, yıl sonuna doğru Türkiye’de de faaliyetlerine başlayan Yelp’in Foursquare ile yerel rekabetine sahne olacak. Yelp özellikle ABD’de popüler bir servis. Apple’ın Siri servisi de mekan tavsiyelerinde Yelp’ten yararlanıyor. Ancak Yelp Türkiye’ye girene kadar Foursquare burada önemli bir aşama kaydetti. Alışkanlıklar konusunda muhafazakar olan kullanıcıların fazla olduğu Türkiye’de Yelp’in dikkat çekip Foursquare’den yol alması bir hayli zorlu bir süreç olacak. Yelp’in başarıya ulaşıp ulaşmayacağında 2013’te yaşanacaklar önemli bir gösterge olacak.
Yazının başında da belirttiğimiz gibi sosyal medya artık belirli bir olgunluğa erişti, insanların hayatında artık sosyal ağlar önemli bir yer tutuyor. Şimdiyse sıkı bir rekabet dönemi başladı. 2012 her alanda rekabet gördüğümüz bir yıl oldu ve yukarıda anlattıklarımızn temelinde de kıyasıya yaşanan rekabetler var. 2013’te de rekabet ortamı artarak devam edecek, bunun sonunda kimler 2014’e taşınacak, kimler gelecek yıl içinde bayrağı çekecek, bunu da gelecek yıl bu zamanlarda hazırlayacağımız yepyeni bir yazıyla irdeliyor olacağız.
Diğer 2013’ten Beklentiler yazıları:
Teknoblog’u X, Flipboard, Google Haberler ve Instagram‘da takip et!
