Apple iPhone beş yaşında

Bundan yaklaşık beş buçuk yıl önce, 9 Ocak 2007 tarihinde Macworld kapsamında düzenlenen bir oturumda sahneye çıkan Apple’ın o zamanki CEO’su Steve Jobs telefon, iPod ve internet iletişim aracını bir araya getiren iPhone’u tanıtmıştı. iPhone belki teknik özellikler bakımından zamanının en iyi cihazı değildi; o zaman bir gereksinim olarak kabul edilen fiziksel klavyeyi veya 3G desteği barındırmıyordu. Ne var ki, çok önemli bir yeniliği hayatımıza soktu, insanların dokunmatik ekranlarla olan etkileşimini tamamen değiştirdi, kuralları yeniden yazdı.

iPhone çıkmadan önce de dokunmatik ekranlı cihazlar vardı, ancak bunlar genellikle resistif olarak nitelendirilen, basınca duyarlı ekranlardı. Kullanmak için genellikle stylus olarak adlandırılan bir kalem gerekirdi ya da parmaklarınızla ekrana basınç uygulamak zorundaydınız. Ne var ki, iPhone kapasitif ekran olarak adlandırılan yepyeni bir ekran türüyle birlikte geldi. Bu ekran dokunulan noktada değişimin algılanması için basınca ihtiyaç duymuyor. Bu sayede sadece parmaklarla kullanıma olanak sağlıyor, üstelik sadece bir parmakla değil, aynı anda birden fazla parmakla kontrole de izin veriyordu.

Aslına bakarsanız, kapasitif dokunmatik ekran yeni bir teknoloji değildi, ancak Apple bunu akıllı telefonlara bu kadar düzgün şekilde uygulayan ilk şirket oldu ve kuralları tamamen değiştirdi. Kapasitif çoklu dokunmatik ekranlarla birlikte dokunmatik hareketlerle tanıştık. Çift parmakla çimdik hareketi, kaydırma, sürükleme, vb. hayatımızın parçaları hâline geldi. Çoklu dokunmatik ekran teknolojisi sayesinde normal bir klavyedeki gibi çift elle yazma deneyimi sunan sanal klavye de giderek fiziksel klavyeleri gereksiz kılmaya başladı.

iPhone yurtdışında 500 dolarlık fiyatla piyasaya çıktı. Doğrusunu söylemek gerekirse 500 dolar ABD için oldukça pahalı sayılır. Buna rağmen Apple’ın telefonu oldukça büyük ilgi gördü, telefonun satışa çıkacağı Apple mağazalarının önünde günler öncesinden kuyruklar oluştu, bu anlamda da yeni bir akım başladı. Birinci nesil iPhone Türkiye’de piyasaya çıkmadı. Ancak yurtdışına çıkan tüketiciler sayesinde bu telefon Türkiye’ye de dolaylı olarak geldi, buradaki tüketiciler de iPhone ile öyle ya da böyle tanıştı. Türk halkının genel anlamda iPhone ile tanışması ikinci nesil iPhone ile, daha doğrusu iPhone 3G ile gerçekleşti.

İkinci nesil iPhone’un iPhone 3G olarak adlandırılmasının nedeni, ilk nesilde bulunmayan 3G desteğinin ikinci nesil cihaza eklenmesi. Apple’ın birinci nesil iPhone’a pil ömrünü belli bir seviyede tutmak amacıyla 3G bağlantı desteği eklemediği söylenmişti. iPhone 3G ile birlikte o zamanki rakiplerle aradaki büyük farklardan birisi de kapatılmıştı. Bu arada iPhone 3G’nin çıkışıyla birlikte üçüncü taraf uygulamalar da iPhone’lara resmen yüklenmeye başladı. iPhone 3G ile birlikte iTunes altında App Store adı verilen bir mobil uygulama mağazası faaliyete geçirdi. Bu hamle yeni bir ekonominin doğmasına ve birçok kişinin buradan ekmek yemesine neden oldu. Ayrıca Apple daha önce dağınık olan mobil uygulama dağıtımı için kurduğu sistemle diğerlerine de kılavuzluk etti.

iPhone 3G Eylül 2008 sonlarına doğru Turkcell ve Vodafone Türkiye tarafından ülkemizde de piyasaya sürüldü. ABD’deki kadar olmasa da bizde de bazı mağazaların önünde kuyruklar oluştu. Artık Türkiye’de de dört bir yanda iPhone’lar görmeye başlamıştık. iPhone 3G’nin çıkışından yaklaşık bir yıl sonra aynı tasarım korunarak iPhone 3GS çıkarıldı. iPhone 3G’nin arkasına eklenen S harfi hız anlamında artışı ifade ediyordu. Cihazın RAM’i ve işlemci hızı artırılmış, ayrıca 3G hız desteği de iki katına çıkarılmıştı. iPhone 3GS tanıtıldığı sıralarda Steve Jobs yıllık izinden dönmek üzereydi ve Apple’ın pazarlama ekibi bu yeni akıllı telefonu iPhone 3G S olarak lanse etmişti. Jobs görevinin başına döndükten sonra ilk iş olarak G ve S harfleri arasındaki boşluğu kaldırdı ve bu ürün iPhone 3GS olarak anılmaya başladı. iPhone 3GS’i de bir önceki yılla aynı zamanlarda, Ağustos 2009 sonlarında Turkcell ve Vodafone Türkiye aracılığıyla piyasada gördük.

2010 model iPhone, nam-ı diğer iPhone 4 ise Haziran 2010’da, WWDC açılış toplantısında yine Steve Jobs tarafından tanıtıldı. Ancak iPhone 4 daha çıkmadan, “barda unutulan iPhone prototipi” olayı sayesinde sansasyonel bir cihaza dönüştü. Apple’ın çalışanlarına test için dağıttığı prototip iPhone 4 örneklerinden birini yanında taşıyan bir Apple görevlisi bu cihazı barda unutmuştu, unutulan cihaz ise daha sonra Gizmodo’ya satıldı. Gizmodo da bu cihazın görüntülerini tabii ki yayınladı. Olay daha sonra büyüdü, mahkemelere taşındı. Ancak ok bir kere yaydan fırlamıştı. Fotoğraflarını gördüğümüz o cihaz gerçekten daha sonra tanıtılan cihaz oldu.

iPhone 4 radikal değişikliklere sahipti; tasarım, donanım ve yazılım açısından. Telefonun bombeli arka plakası düzleşmiş, orası da camdan yapılmıştı. Önde ve arkada yer alan cam tabakanın arasında ise metalden yapılmış, hem cihazı daha kaliteli gösteren hem de anten işlevi gören şerit bulunuyordu. Retina olarak adlandırılan ekran 640 x 960 gibi yüksek çözünürlükle oldukça keskin ve göz alıcı görüntüler sunuyordu, ayrıca IPS panel de her açıdan iyi bir görüş sağlamaktaydı. Bu arada Apple’ın iPad ile birlikte geliştirdiği Apple A4 yongaseti iPhone 4’ü de güçlendiriyordu. Ayrıca önde de Wi-Fi üzerinden görüntülü görüşmelere olanak sağlayan FaceTime kamera bulunuyordu. Yazılım tarafında ise iPhone OS olarak adlandırılan işletim sistemine yeni eklenen çoklu görev desteği, ana ekran duvar kağıdı gibi özellikler bulunuyordu. Her şeyden önemlisi iPhone 4 ile birlikte iPhone OS de iOS adını almış, iPhone 4’te de iOS 4 işletim sistemi yüklü hâle gelmişti.

Apple’ın iPhone 4 ile sunduğu yenilikçi tasarım, özellikle de metal şerit verimli bir radyo sinyal alış sistemi için tasarlanmıştı. Ne var ki, bu şerit Apple’ın başına bela oldu. Telefonu büyük bir heyecanla satın alanlar, daha ilk günden cihazın normal şekilde tutulduğunda sinyal alışının belli bir süre sonra düştüğüne tanık oldu. Apple başlarda bu durumu önemsemese de, büyüyen tepkiler sonucunda hatasını kabul etti ve isteyen kullanıcılardan cihazı geri alacağını, isteyenlere de “Bumper” olarak adlandırılan kılıflardan hediye edeceğini duyurdu. Anten problemi gündemde uzun süre yer tuttu, ancak iPhone 4 hatırı sayılır derecede yüksek bir satış rakamı yakalamayı başardı. Dördüncü nesil iPhone Eylül 2010’da Turkcell ve Vodafone Türkiye tarafından ülkemizde piyasaya sunuldu. 2011 içinde Avea da iPhone 4 satışına başladı.

2011 model iPhone ile biraz geç tanıştık. Her yıl haziranda düzenlenen WWDC’de yeni bir iPhone ile tanışmaya alışmıştık, ancak 2011’in etkinliğinde iPhone pas geçildi, bunun yerine iOS 5’in yenilikleri duyuruldu. Bu nedenle uzun süre boyunca yeni iPhone’un nasıl olacağını tartıştık, birçok kişi “iPhone 5” adlı cihazı beklemekle meşguldü. Ne var ki, Apple onları hayalkırıklığına uğrattı ve radikal tasarım değişikliklerine sahip bir cihaz yerine iPhone 4 ile aynı tasarıma sahip olan, buna karşılık farklı donanım bileşenleri barındıran iPhone 4S’i tanıttı. iPhone 4S’in tanıtımı Steve Jobs’un ölümüyle aynı zamana denk geldi, bu nedenle Tim Cook’un ev sahipliği yaptığı basın toplantısı da düşük profilde tutuldu.

iPhone 4S ile anten sistem tasarımını geliştiren Apple bu şekilde sinyal problemlerinin önüne geçti. iPad 2’de kullanılan A5 işlemciyi barındıran iPhone 4S’te kamera alanında önemli değişiklikler yapıldı. Işığı daha fazla geçiren yeni bir sensöre sahip olan 8 megapiksel kamera bu cihazda yer aldı. Bu kameranın bir özelliği de 1080p görüntü kaydına olanak sağlamasıydı. Öte yandan iPhone 4S ile birlikte Siri adı verilen sesli asistan da kullanıma sunuldu. Siri, iPhone 4S sahiplerinin sesli komutları sonucunda belli işlevleri gerçekleştiriyor, onların sordukları sorulara işe yarar cevaplarla karşılık veriyordu. Henüz Türkçe bilmeyen Siri Apple’ın geliştirme çalışmalarını sürekli devam ettirdiği işlevler arasında yer alıyor. Önümüzdeki sonbaharda çıkacak olan iOS 6 ile birlikte Siri daha yeni işlevler kazanacak.

iPhone 4S Ekim 2011’de yurtdışında piyasaya sürüldü ve hızlı bir yayılım gösterdi. Telefonun Türkiye’de piyasaya çıkışıysa Aralık 2011 ortalarında gerçekleşti. Telefon Turkcell, Vodafone Türkiye ve Avea tarafından piyasaya sürüldü.

Geride kalan beş yıla baktığımızda iPhone’un bir fitili ateşlediğini, akıllı telefon kavramını tamamen değiştirdiğini, pazarı yeniden şekillendirdiğini görüyoruz. Apple’ın iPhone ile açtığı yoldan Google da geliştirdiği açık kaynak kodlu işletim sistemi Android ile geldi. Android, Samsung, HTC, LG, Sony, Huawei, ZTE ve bunun gibi üreticilerin çıkardığı cihazlar sayesinde iPhone’a en büyük rakip oldu, hatta pazar payı açısından onu geride bıraktı. Şu anda bu iki platform akıllı telefon arenasının kralı durumundalar. Başlangıçta iPhone’un getirdiği kullanıcı deneyimi ve tasarım çizgisiyle dalga geçenler, bunun satmayacağını düşünenler daha sonra stratejilerini değiştirmek ve aynı yola girmek zorunda kaldı. Değişime ayak uydurmakta geç kalanlar ise şu anda eski günlere dönmenin arayışında.

Apple ise önümüzdeki sonbahar çıkacak iOS 6 ve onun yüklü olarak geleceği yeni nesil iPhone ile başarısını perçinleyecek. Henüz ortalarda telefon olmasa da, teknik özellikler ve tasarım gibi konularda tahmin ve dedikodular okumaya çoktan başladık. Belki de altıncı nesil iPhone ile birlikte şimdiye kadar kullanılan 3.5 inç ekran büyüklüğünden vazgeçilecek. Bunun gerçeğe dönüşüp dönüşmeyeceğini görmek için önümüzdeki sonbaharı beklemek zorundayız.

Nice yıllara iPhone!

	iPhone	iPhone 3G	iPhone 3GS	iPhone 4	iPhone 4S
Ekran	3.5 inç, 320 x 480 piksel,TFT kapasitif dokunmatik	3.5 inç, 320 x 480 piksel, TFT kapasitif dokunmatik	3.5 inç, 320 x 480 piksel, TFT kapasitif dokunmatik	3.5 inç, 640 x 960 piksel, LED arka aydınlatmalı IPS TFT kapasitif dokunmatik	3.5 inç, 640 x 960 piksel, LED arka aydınlatmalı IPS TFT kapasitif dokunmatik
İşlemci	412 MHz ARM 11 CPU, PowerVR MBX GPU	412 MHz ARM 11 CPU, PowerVR MBX GPU	600 MHz Cortex A8 CPU, PowerVR SGX535	Apple A4 (1 GHz Cortex-A8 CPU, PowerVR SGX535 GPU)	Apple A5 (1 GHz çift çekirdekli Cortex-A9 CPU, PowerVR SGX543MP2 GPU)
RAM	128 MB	128 MB	256 MB	512 MB	512 MB
Dahili Bellek	4/8/16 GB	8/16 GB	8/16/32 GB	8/16/32 GB	16/32/64 GB
Wi-Fi	802.11b/g	802.11b/g	802.11b/g	802.11b/g/n	802.11b/g/n
Bluetooth	Versiyon 2.0	Versiyon 2.0	Versiyon 2.1	Versiyon 2.1	Versiyon 4.0
GPS	Yok	Var, A-GPS destekli	Var, A-GPS destekli	Var, A-GPS destekli	Var, A-GPS destekli
3G	Yok	HSDPA	HSDPA, 7.2 Mbps	HSDPA, 7.2 Mbps; HSUPA, 5.76 Mbps	HSDPA,14.4 Mbps; HSUPA, 5.76 Mbps
Kamera	2 megapiksel	2 megapiksel	3 megapiksel, otomatik odaklı, video kayıt yetenekli	5 megapiksel, otomatik odaklı, LED flaşlı, 720p video kayıt yetenekli	8 megapiksel, otomatik odaklı, LED flaşlı, 1080p video kayıt yetenekli
Ön Kamera	Yok	Yok	Yok	VGA, FaceTime	VGA, FaceTime
İşletim Sistemi	iPhone OS, iOS 3.1.3’e kadar güncellendi	iPhone OS, iOS 4.2.1’e kadar güncellendi	iPhone OS 3, iOS 5.1.1’e kadar güncellenebilir	iOS 4, iOS 5.1.1’e kadar güncellenebilir	iOS 5, iOS 5.1.1’e kadar güncellenebilir
Tanıtım Tarihi	Ocak 2007	Haziran 2008	Haziran 2009	Haziran 2010	Ekim 2011
Çıkış Tarihi	Haziran 2007	Temmuz 2008	Haziran 2009	Haziran 2010	Ekim 2011
Türkiye Satışı	Yok	Eyl.08	Ağustos 2009	Eylül 2010	Aralık 2011